Chinram CNF Liaison Officers Lutlai Pathum Le The Chinland Post Ton Biaruahnak

Biaruahtu__ Salai Josephbawi

CLP: Sianginn na kainak le CNF  na luhning, na riantuannak na kan chim kho hnga maw?

Pu Thang Yen/TCP

Pu Thang Yen(Matupi CNF Liaison Officer) : 1983 tanghra ka awng i 1983-84 kum Mawlemein ah Zoology in sianghleirun ka kai.1986 ah Marine Science lei i thlen in 1988 he a vun i ton tikah dih ta lo in ramtang ah ka zam ve. Matu ka hawi le he Ramtang zam ahcun ramkhel hriamtlai ralkap bu ah i tel ding, a bik in Kachin KIA sin ah i tel ve a hau tiah September 28, 1988 ah kan i thawh i October 1 ah India ramri kan phan. Burma Democratic Force (BDF), timi Saiha um ahkhin kan rak lut ve. Tlawmpal ah Chin National Front a um ko tiah thawng kan theih i 1989 in CNF ah ka lut. Kachin lei kal kan duh tuk ve nain thawngpang a chia an ti caah kal khawh lo dirhmun in ralkap rian tu ka tuan. 1989 hnu Bangladesh lei ah Bohnih an ka pek, Pu Bil Cung, Pu Paul Smith, Pu Tuidim te pawl he kan si. 1993 Kachin an kir hnu ah zung rianngei chang (Second-incharge) in ka um. 1997kum ah Biacheibawi zung haotu ka tuan.  2003 hnu ah CNF General Secretary, Public Affair Committee ah chairman, 2008 ah Vice Chairman le 2011 CNF Emergency Conference hnu in Supreme Council chungtel ka si. 2012 in Cozah he hnatlak hnu ah Matupi Liaison Officer dirhmun in ka um lio a si.

Pu HC Ral Hnin(Thantlang CNF Liaison Officer): 1984 kum ah Thantlang in Tanghra ka awng.

Pu HC Ral Hnin/CNF

Mandalay ah History major in sianghleirun ka kai colh.1988 buaibai lio ah Chin Literature and Culture (CLCC) ah chungtuan ka si ve tikah ralzam dirhmun in CNF, India ka phan. India ka phak tlawmpal 1989 January  in Kachin ram ah raltuk thiamnak training kan kai i 1991kum ah kan kir.1993 June CNF avoi khatnak conference kan rak tuah. Cu ah cun, CNA cu command 3 ah an rak then i Central command ah  2^nd incharge in ka rak um. Cun,1994 ah Northern Command ah 2^nd incharge in ka rak i thial than. 1995 kum ah Central komiti chungtel ah an rak ka thim.1995 Headtuater ah meeting ka kai i ralkap ah  General Staff  Officer rian an kan pek. 1997  avoi hnihnak CNF conference ah Vice Chief of Staff   rian ah ka kai, 2002 kum in 2008 tiang ralkap ah Chief  Of  Staff rian ka rak tuan. Party lei ahcun 1995 in upa chungtel (CC) ka si cang. CNF nih a ngeihmi Government of Chinland timi 1999 ah Secretary dirhmun in kumkhat ka rak tuan. 2008 Party Conference  ah  CNF Asst. General Secretary 2 ah an ka thim i 2011 tiang ka tuan. 2011kum December i tuah mi CNF emergency Conference ah Supreme Council Chungtel ah an ka thim. Cun, 2004 ah rak tuahmi CNF,MPP(LA),CNLD-LA,ZNC-LA  le Youth Organization pawl  le Women organization pawl in  rak sermi PACC kha 2006 ah Chin National Council (CNC) thlen in cu ahcun General Secretary rian ka rak tuan. Cun, Cozah he 2012 kum January thla i kan i chawnh hnu in 2012 June  liaison office kan hun hnu in  Thantlang Pehtlainak Zung  ah  Liaison officer in ka rak thu. . 

 Pu Hau Kaang (Tedim CNF Liaison Officer): Atu CNF in Pu Khua Uk Lian te pawl he

Pu Hau Kang/TCP

Rangoon i sianginn kan kai lio 1988 buaibainak in India (Manipur) lei ah ka rak zam ve. Botary Major in sianginn ka dih. CNF upa ka hawikom  pawl he pehtlainak kan rak ngeih ko nain a tak in tonnak kan rak ngei kho bal lo. 2010 Kawlram thimnak tuah hnu ah CNF a lutmi ka si. 2011 CNF Emergency Conference ah biatakte in meeting tuahkhawhnak caah Tedim le Tonzang lei tuanvo latu ka si. 2012 June thla in CNF Tedim Liaison Officer ah ka um.

CLP: Atulio Liaison Office Zung nan dirhnawhchannak le nan tuanmi?

Pu Thang Yen: Atu i remdaihnak kan ser kan timi hi CNF le Cozah karlak lawng si lo in CNF nih aa tinhmi mizapi caah remdaihnak timi covo kong ah ral a tumi kan si. Cucaah mizapi zong nih CNF zeidah a tuah timi an hngalh nakhnga kaphnih kar ah hleidonh le CNF le Cozah ralkap karlak ah kahdaihnak a um i buaibainak a um lonak caah kan tuanmi a si. I zumhngamhnak (Trust building) le a dikmi kahdaihnak a um khawhnak ding hi a a si.

Pu HC Ral Hnin: Adang tuah dingmi tampi a um ko nain Cozah he i chawnhbiaknak i hnatlaknak kan  ngeih bantuk in atu tiang ah cun mizapi le CNF zalongte in tonbiaruahnak  tuah  hi kan kalpi bikmi rian a si rih.

Pu Hau Kaang: Tedim ah Liaison Office kan hunmi cu Chin unau sinak caah a tha tuk, aa dawh tuk tiah ka ruah. Hmailei hmunkhat riantuantinak ah thapetu ngai a si. Atulio cu mizapi he ton biaruahnak dah ti lo cun tuahmi dang a um rih lo.

CLP: Liaison Office Zung le mizapi pehtlainak zeidah na lawh, mizapi nih bawmhalnak kong  zeitin dah tan nan lak tawn?

Pu Thang Yen: Zung kan thutnak  kumkhat leng a si cang i mizapi nih an harsatnak kong tampi thawng an kan pek, an kan chimh ko. Remdaihnak kan ser cuahmah lio a si tikah tanlak awk a tha rih lomi tampi a um. A hnu ah hi kong hi biatakte in ceihmainak a umte lai. Mizapi zong nih cozah bantuk in an kan ruahsual i thanchonak kong tampi an kan chimh, ca an rak tial. CNF nih Chin Development Agency thate in kan dirh khawh ahcun hmailei ah tampi bawmchannak kan ngeih khawh ko hna lai, timtuahnak zong tampi kan ngei.

Pu HC Ral Hnin: Mizapi nih ca tampi an rak chiah, kaa zong in tampi an kan chimh. Kan ngaih  a chia ngaimi cu nihin tiang Liaison Office min in tipiak khawhmi cu pakhat hmanh kan ngei rih lo. Na belte in a si khawh tawk in a cunglei ah hihi mizapi harnak le tonmi a si ti in theihternak kan tuah lengmang. Ni khatkhat ahcun bawmh khawhnak le tipiak khawhnak  dirhmun kan ngeihte hna lai tiah ka ruah.

Pu Hau Kaang: Tedim peng ah thlichia voikhat a rak hrang bal i cu ahcun voikhat bawmhnak cu kan tuah bal. A dang ca a lutmi hi cu a tam ngai ko nain chingchiahnak tu kan tuah i cunglei theihternak lawng hi kan ti khawh rihmi a si.

CLP: Mizapi ton biaruahnak nan kalnak kong he pehtlai in mizapi nih zeitluk in dah ramkhel kong theihhngalhnak an rak ngeih, hmailei kong na hmuhning?

Pu Thang Yen: Matupi Liaison nih pengruk a tlaih i a kau bikmi dirhmun ah kan tla. CNF nih a pal bal lonak hmunhma zong kan kal. CNF kong le policy cu chim lo, zeiruang ah dah CNF nih ram an khel ti a thei lomi tampi an um. Ahlan i CNF a kan doh rua tiah kan ruahmi pawl he kan i ton taktak tikah ahlan ah tuante rak kan chim ulaw i theithiam lonak a um hnga lo. Hi bantuk ton biaruahnak hi tampi kan tuahpiak rih u, ramkhel kong cu atu nan kan chimh lawng in pei kan hngalh a si ko cu an kan ti. Kanmah zong kan tuahciami cung ah kan i lungsingai nain tam deuh cu  kan di a riam kho hrim rih lo.

Pu HC Ral Hnin: Kei ka hmuhning ahcun ramkhel kong theihkauhnak ah kan rak chambau tuk rih tiah ka ruah. A biiana ah 2010 thimnak ah Chin MP Central ah Ralkap tel lo in 21 kan ngeih hna. Chin Hluttaw ah Ralkap tel lo in minung 18 kan ngeih hna. Asinain mizapi nih aho dah kan MP an si. Zeicaah dah kan thim hna, zeitin dah kan hman hna lai timi a hngal lomi tampi an um. Cun, MP pawl he pehtlaiin , Mipi zong nih thimka  lawngah an mui kan hmuh hna I an tlin hnu cun voikhat hmanh  an mui kan hmu than ti hna lo an  ti. Cu caah a fiangmi cu MP pawl zong nih an mipi he ton biaruahnak le pehtlaihnak an tuahmi  a tlawmtuk hlahmaw ti hi ruah awk a um. Hi kong he pehtlai in mizapi sin ah Ramkhel kong  hngalhnak (awareness) tampi tuah kan herh,theihkauhnak tampi tuah chin lengmang kan hau rih ko tiah ka ruah.

Pu Hau Kang: Tonzang lei ah CNF timi min hi an rak thei lo. Tedim peng nih cun an theih pah. Tedim/ Tonzang in 80% lawng nih an theih ti usihlaw ka palh lai lo dah. Cucaah CNF cu zeidah a si timi theihternak in thawk le chimh than lengmang an hau. Cu hnu lawng ah ton biaruahnak hi thawk a si. Thanchonak kong chim ahcun theih ngaih an duh huam ngai nain ramkhel kong chim ahcun ngakchia tuanbia chimh in chimh an hau. Tha a der ngai ko. Biatakte in ramkhel theihkauhnak le training tampi pek an hau.

CLP: Mizapi ton biaruahnak ah ramkhel le thanchonak lei kong he pehtlai in mizapi nih an duhmi le an herh bikmi tbk. zapi theih in chim awk na ngei maw?

Pu Thang Yen: Mizapi tamdeuh nih an duhmi cu phunghram kan remh lai, ramkulh nih ralkap kan ngei lai, ramkulh ai-awh in ram kan ser lai tbk. hi zapi nih an duh ngaimi a si. Thanchonak kong ah lam le sul pehtlainak, meivannak, cozah riantuannak ah inntek minung i hmang seh, ramri kong tbk. le fimthiamnak kong hi a si bik. 

Pu HC Ral Hnin: A tlangpi in zapi nih Phunghram remh ti ahcun an duh dih, Federal ti ahcun cu thiamthiam. A herhmi belte cu mizapi nih zeibantuk Phunghram remhnak le Federal dah kan duh timi hi an theih a herh ngai tiah ka ruah. Muisam thanchonak lei ah cun electric mei, lam le dinti hi an si ko rua tiah ka hmuh.

Pu Hau Kang: Sianghleirun pawl dah tel lo in zapi nih ramkhel kong theihhngalhnak a tlawmtuk tikah lungduh cu a si hrim lo. Tam deuh nih phunghram remh ko, federal duh kong cu an ti cio ko nain zeidah a si ti aa fiang lomi tampi um a si. Thanchonak lei kong bel ahcun harsa bawmhchanhnak (Humanitarian) lei hi biatakte in an kan hal. Mawtaw lam remh, sianginn boarder saknak, facang le sii-ai bawmhchanhnak tbk. hi an hal bikmi a si.

CLP: Zaukphung ah Mipi bu (Community Based Organization, Civil Society) pawl biapitnak kong le isersiamnak ah na hmuhning?

Pu Thang Yen: Chin ramkhel ka luh hlan le ka luthnu zongah zohchun awktlak ngai in ka ruahmi cu Mara Community khi a si ka ti. Annih cu Mara ahuap kho Mino bu pakhat a um, Nubu an um, Khrihfa biaknak lei tbk bu an um dih. Achia atha ah cu bu hruaitu upa hna an iton I bia an iceih ahcun an tlang caah bia acat atling ko. Anmah cu ahram ningcang te(systematic)in an thawkmi a si caah fekfuan tein hmai an kal kho. Adang pawl ka zoh tik hna ahhin ahram kan fehlo tikah kan vaivuan lengmang. Zaukphung tha tein thangseh, tluang seh kan ti ahcun iralrin in tha tein hmaifong ding a si.

Pu HC Ral Hnin: zaukphung kan ithlen tikah a cozah pakhat pi lawng le a CNF lawngpi hi zaukphung(Democracy) a umnak ding ca le athannak ding caah rinh awk kan tha lo. Cucaah mipi nih dirhmi sang le tlangbu tampi um aherh. Cu hna I kalphung policy nih zauk hruaiphung atanter I dawh in a sersiam.

Pu Hau Kang: Kanmah lei ahcun mino bu le bu ser hi atih in an tih rih. Hi bu kan ser ahcun cozah nih an kan tlaih lai tiah an phang. Bu ah itelhtuam zong an lungsi avang tawn. License ngeihlo in bu ser tbk an tih ngaingai rih. A sikhawh chung biatak tein thapek an hau rih.

CLP: Atulio Kahdaihnak (Ceasefire) a fek a hmun lai tiah ruahchannak cungah na hmuhning?

Pu Thang Yen: Atu cu kahdaihnak dirhmun lawngah kan um rih. Zumhngam hawikomhnak serchung a si I Cozah, mipi le CNF riantuantinak cungah tampi a ngatmi a si. Thanchonak biatak tein kan tuah ti khawh I pehtlainak (relationship) tha tein tuahti thiam ahcun atha te ko lai tiah ka ruah. Federal kong, tlangcungmi kong cu kanmah tlangcungmi lawng silo in Kawlmi lila, hluttaw le vawleipi nih a kan duhpimi a si I kan tuahmi kahdaihnak le ramkhel chonhbiaknak hi kan hmuh hrimhrim lai, atuan le atlai lawng a si ko.

Pu HC Ral Hnin: Aho paoh nih fek seh, hmun sehlaw zungzal kahdaih remhnak um seh tihi duh cio a si. Asi nain an sin ah pumpululh (bawlung) pi cu a um. A fekmi remdaihnak an duh taktak ve ko a si ahcun nihin nawl a ngeimi hna lungput ah tampi a hngat tiah ka ruah. Tlangcungmi hna duhmi pektung lo I remdaihnak kan duh tiah anmah duhmi lawng an kalpi a  si ahcun daihnak cu a hmun lai ka zum lo.

Pu Hau Kang: Kanmah Tedim lei dirhmun cun athatuk ko tiah ka ruah. Cozah riantuantu, palek lei hna pehtlainak atha ngai tiin ka hmu. Tedim ohchohzii hmu pa nihcun CNF hi bochan zumh awktlak bu an si.Tha nan pek hna lai tiah Tedim zung riantuan tu hna dihlak topumhnak ah a chim bal.

CLP: Laimi Thanchonak a kan dawntu bik a si rua tiah na ruahmi thil le thancho isersiamnak ding a herh tiah na ruahmi?

Pu Thang Yen: Chin miphun thancho dawntu bik tiah ruahmi cu nawl kan ngailo tuk. Nawlngailo lawng silo in bu I phung le phai ngeihcia mi zong zul le tuah kan thiam lo. Cu dun le dan zul thiamlo ahcun zei kan tuah hmanh ah thanchonak kan hmu kho lai lo. Thatuknak le fawibai tuk in thil tuaktannak, ram dawtnak lungthin ngeihlonak hna nih sifahnak lei a kan kalpi.Thancho isersiamnak ding caah cun kanmah ramchuak thilri hmang in serchuak thiamnak le tawlrelnak nawl cozah nih akan pek ahau. 

Pu HC Ral Hnin: A kan dawntu siloin kan herh ko rua tiah ka ruahmi cu zum awktlak mi si hi asi ko rua tiah ka ruah.Kanmah le riantuan mi cio ah zum awktlakmi si hi a biapibik tiah ka ruah. Muisam thanchonak caah  aherh ko rua tiin ka ruah mi cu ahmasa bikah uknak phung ttha kan herh  tiin ka ruat.Ram tthanchonak aduh taktak mi,mipi tthatnak aduh taktak mi ,atuah kho ding uknak phung ttha mi kan herh.Aruang cu uknak phung atthat lo cunt than chonak taktak hi atuah kho lai lo.Cun ,Cu uknak phung atha mi tang ah cun pumpak  in siseh,mibu piin siseh,  kan ca ah siseh,kan zatlangbu caah siseh attha lai  tiin  kan ruah mi rian zalawng tein tuahkhawhnak  nawl kan ngeih hi aherh ko rua tiah ka ruah..

Pu Hau Kang: Ralchiatnak ngeih le keimah pumpak hrim kai tel ve lai, ka tuah timi ruahnak lungthin kan ngeih khawh tilomi hi thancho dawntu asi tiah ka ruah. Izuamnak le rian tuantinak lawngin thanchonak kan hmuh lai.

CLP: Ruahnak in Aa thentukmi Chin miphun hi zeitin dah kan ifuntom than khawh hnga?

Pu Thang Yen: Lungrualsernak lam tampi a um ko lai. Miphung 53 an um tiah Kawl nih an kan timi zong ahman kho men ko lai. Abiapi mi cu zei miphun fate an si hmanh ah nek le zohchuk lo in Chin ah unau, miphun khat kan si tiin I hmaizah, itheihpinak te kan ngeih ahcun hmailei ihmuhthiamnak kan ngei than ko lai tiah ka ruah. Holh le nunphung, hrukaih adannak tampi a um ko lai, Chin ah unau kan si timi kan tlaihthiam ahcun lamkhat ah kan kalti kho ko. Miphun he apehtlaimi puai, busernak, pehtlainak tbk ngeih le tuah lengmang ahcun that lei kan panh chin lengmang ko lai tiah ka zumh.

Pu HC Ral Hnin: Pengtlang tanhnak lungthin hi atha lo mi lung put cu asi rua lo tiin ka ruah.Amah belte cu kanpeng tlang cio hi  dawt le tanh hi kan herh.Asinain kan peng tlang tanhnak lung put le tuah sernak nih akau deuh mi kan ram,kan miphun  thanchonak le lung ruah rualnak  tu hi dawn hlah seh.Kan pengtlang tanhnak le duhnak nih  akau deuh mi kan miphun tthan chonak le lungrualnak hi tha pe seh,thawnter (support) tuah seh.. Pengtlang le miphun tiin ithencheunak, lung ikhahlonak a ummi hna hi  kan duh in achuakmi thil a silo tikah hramhram in awkhat dirhmun lei kalpi kan timh hna paoh cu kan buai peng rih lai. Cucaah pakhat le pakhat tha tein iupat le itheihpinak (recognize) kan ingeih cio ahau. Culawng ah kanmah tlang,kan mah peng  timi tanhnak duhsah tein kan thlau lai tiah ka ruah.Lungrualnak hi Ka lawngin chim ahcun a fawi ngai nain atak in zeibantuk thil kan tuahpiak hna ahhin dah lungkhat in kan tuanti khawh lai timi hi  hawl peng ahau.Zapi herhbau (Common issue) asi mi rian zei dah asi?tihi  kawl thiam hna usih,Cu ah cun hmunkhat ah rualrwm tein ttuan ttinak lam kawl hna usih.Cu nih cun hmunkhatah akan fun te ko lai,pengtlang feeling zawng duhsah in akan thlau ter te ko lai tiin ka ruah.

Pu Hau Kang: Chinmi Ramchung ramleng acang cuahmahmi thil a si ko. Cozah chung zongah tampi angatmi a si tiah ka ruah. Thanchonak tha tein kan sersiam khawh ahcun atlau te ko lai tiah ka ruah. Kan sifahtuk ruangah a si.

CLP: Chin National Conference tuahding kongah na hmuhning?

Pu Thang Yen: Zeitluk in dah abiapit ti ahcun aluanci kan tuanbia kha zohthan usih. Panlung Agreement minthut lio ahkhan minung 7 sawm an si I pali nih an kal duhlo. Pathum tu nih an kal. Angaingai ti ahcun zauk phungningin minthut pathum  hna kha an kal ngamding asi lo tiah ka ruah.Na belte in kha lio ah mipi tonnak a umlo tikah a har ngai ve. Na belte in atutan ahcun avoihnihnak Panglong bantuk tonnak tuah kan itimmi a si tikah hmailei kan Chinram muisam zeidah alawh lai timi cu bia a chim te ko lai.

Pu HC Ral Hnin: abiapi tuk tiah ka ruah. Zeiruang ti ahcun kan ram buaibainak cu ramkhel buainak a si. Cucu ramkhel ningcang in kan ceihthan ahau. Ramkomh(Federal) buaibainak asi lo ah phunghram buaibainak zong kan ti khawh. Cucu Chin mipi tonnak ahhin Chin miphun nih hmailei zeitin dah hmai kan nor lai timi fianglang tein chimphuan ceihhmainak um kho sehlaw cucu kan miphun thanchonak le damnak a si lai tiah ka hmuh.

Pu Hau Kang: Mipi tonbiaruahnak kan kalpaoh ah ka chim pengmi a si. Tonzang le Tedim peng nih an cohlan I an duh ngaingai mi a si. Mipi aiawhbu, nubu, mino le siangngakchia bu hna, CNF hna itelte ding asilainak kong biatak tein ka chim. Awkhat kan chuahti khawhnak caah abiapi ngaingai.

CLP: Mipi lei in CNF cu phaisa tampi ngei le hman khawh dawh in hmuh nan si. Nan dirhmun chim awk a tha lai maw?

Pu Thang Yen: Zung kan thut hnu rian kan tuannak chung vial ahhin pekchanh cu kan tong bal rihlo. CNF hi phaisa an ngei lai ti an kan ruah kho men, a silo ah Cozah he remdaihnak a sermi an si caah an duhmi paoh cu cozah nih a pek ko hna lai tiah aruatmi zong an um kho men. CNF le Liaison Office nih phaisa kan ngei hrim ka thei lo. Chin Development Agency tuhi CNF nih biatak tein kan dirchuak khawh ahcun thanchonak kan tuah khawh hnga. 

Pu HC Ral Hnin: Mipi bawmhnak kan herh peng. Atu zong hi pumpak a silo ah khuatlang in a kan bawmtu tampi an um. An min chim athalo I an cungah kan I lawm. An rak theihlo I asilai, CNF hi phaisa lei cun kan harsa ngaingai, pheh awk atha lo. Mipi zong nih hmailei ah chawva in siseh, ruahnak in siseh tampi nan kan dirkamh le nan kan bawmh ahau ko.

Pu Hau Kang: Kanmah Tedim zung hi kan thawkka thla sarih chung vialte phaisa chambau ruangah thlahlawhlo bak in rian kan thawk. Phaisa kan ngei hrimlo. Nizan nai Public Consultation belte ahkhan ramdang bawmhnak in tuahmi a si I mipi nih phaisa an ngei tiah an kan ruah I a si kho men.

CLP: Mipi sin ah biacah na duhmi?

Pu Thang Yen: Kan Chin miphun nih kahdaihnak kan ser kan timi hi Chin miphun cu ramsertu le atlingmi ramngei ramkulh kan si. Cucaah kanmah tein kan isersiam thiam ahau I, mipi zong nih zeidah ramkomh(Federal) asi tihi I fian ngai a hau. Chin miphun cu Kawlram Ramkomh sertu kan si, Kawl pa he kan itluk ko. Kan ram cu kanmah tein kan I ukding a si timi kha an ifiang cio a si. Cu kan ifiang lawnglawng ah Chin miphun zei kan tuahnak paoh ah tlangcungmi dang nih rualrelte in an kan pehtlai an kan hmaizah ve lai I thanchonak lei kan phanh lai. Kanmah tein khuakhang lairelnak kan ngeih hlan lo cu raldohnak hi a dai lai lo tihi Chin mipi nih theih usih law tihi ka duh.

Pu HC Ral Hnin: Nihin ni ah CNF nih a bik in akalpi mi cu Cozah he ramkhel ichonbiak tikah CNF aw pakhat lawng silo in kan miphun zapi aw in la usih law, kan miphun nih zeidah kan duh timi langhter hi CNF I kan dirhmun siseh tiah ka kalpi cuahmahmi thil a si. Cucaah nihin ni can bantuk ahhin hmunkhat tein kan ifun a herh. Nang peng ee, keitlang ee tbk.. nang party kei party ti can a si rihlo. Kan miphun nih zeidah kan herh, zeidah kan duh, kan miphun caah zeidah a tha timi ah hmunkhat tein ifun kho sihlaw thanchonak tling, duhnak tling ah kan miphun a kal kho ko lai, cucu itim hna usih tiah sawm kan duh hna. Chin National Conference tuahnak kong zongah pumpak kan itel khawh dihlo zongah thapeknak le thlacamnak in rak itel cio ve usih tiah kan sawm hna. Ka lawm!

Pu Hau Kang: Aaralaimi kan sining ahhin bu(party) huih ramkhel sinak in kan kal ahcun kan tlau lai. Miphun ramkhel biatak tein thapek kan hau. CNF pakhat lawng nih tuan khawh dingmi rian a silo i party bu zapi ibawm in tuahti dingmi a si. Kan zapi in ibawmchan in hmainor ko usih tiah cah kan duh hna.

Chin National Conference ah Palai Upa Cheukhat he Biaruahnak

Biaruahtu_Salai Josephbawi

CLP: Chin National Conference na hmuhning le Biachahmi cungah hmailei zeitin dah kar I hlang seh tiah saduh na thah? 

Pual Sitha (CNF SG I)/Fb

Pu Paul Sitha (CNF SG I, CNF palai):

Tutan CNC cu a teichuak (awngmin) ngai ko tiah ka ruah. Ramkhel kengthluang (Political platform) kan ser khawh i Kawlram cozah he tonnak (National Conference) ah zeidah kan duh timi tling tein aho hmanh nih allo tein kan tuah khawh I ramkhel ning cun teinak taktak a si. Tutan ah ramkhel party hmanh an tlinglo tiah an kan ti men ko lai nain arak kaikho mi hna mipi an ai-awhning hna zoh tikah 80% tluk an si I an ai-awh ngai ko hna tiah kan ruah. Federal ram serding ah Chin zapi nih kan duh i tuanti dingin biachah dih a si cang I cucu atutan ah abiapi ngai in ka ruah. Hmailei tuanchuaknak kong zongah thinlug ruahnak kaupi in tuanvo ngeitu hna nih an kan hruaipeng ahau lai. Tlangcungmi pawl zong nih anmah le duhmi an rak chim cio lai I Cozah he van iton tak tikahcun kan duhmi kan tei kan hmuh hrim ko lai tiah zumhnak ka ngei.

Salai Bawi Lian Mang (CHRO Executive Director, Cathluan chuahpitu):  

Tutan CNC tuahnak cu

Salai Bawi Lian Mang/TCP

avoikhat lio bantuk silo in Ramleng, CNF/A kan pa le pawl,Chin MP pawl le ramkhel party pawl, Rakhine ram le rawn a ummi kan miphun ai-awh tampi an itel kho I athatuk, a sunglawituk tiah ka ruah. Atutan tonnak hi an chim tawn bantuk in a donghnak silo in ahramthawk tu a si. Kan miphun thanchonak caah chawlet lei, ramkhellei, mibu thanchonak lei, nu le mino bu, nuhrin covo bu tbk. thanchonak ding riantuannak caah hram biatak tein tutan ahhin kan bunh khawh lai tiah ka ruah I rian zong kan quanqi khawh lai tiah ka ruah. Kakip in miphun unau pawl he kan iton than tikah kan karlak ah unau kan sinak le ipehtlainak nih dawtnak hri zong a fehter chin I hmailei rian kan tuannak zongah bawmtu ngai a si lai. Pakhat le pakhat chungah zumhnak kan ngeih ahcun rian kan tuannak zong hma a kal lai tiah beiseinak ka ngei.

Pu Ngai Sak ( Sihni, Phunglam Sernak kong Cathluan Chuahpitu): 

Falam Conference tuah kum

Pu Ngaisak/TCP

65 hnu avoihnihnak tuahmi a si I tuanbia thar kan tial than a si. Falam ah minung 5000 an kai ti a si ko nain Chin mipi ai-awh zapi an itel kho lo, Thlanglei Chinmi an itello. Asi nain atu akaimi 571 hi mibu kip, ramkhel kip le pengkip tlangkip palai pawl tel in miphun a kan aiawh tiin ka ruat I a sunglawi tuk mi tonnak a si. Hi tonnak chung kan ceihkhanmi biafunnak nihhin hmailei Chin mi kan van (Fate) bia a khiah te lai. Ceihkhanmi zapi an tha tuk hringhran. A sinain Cozah he chonbiak tikah ahar taktak dingmi tampi a um. Chinmi lawng nih kan duh I kan ceihkhanmi a si rih. Cu kan duhmi tuanchuak kho ding riankhinhmi minung (45) nih Cozah he ichonh tikah aathlak maw a ruang maw timi biatak te in cawithlai hnu ah dor awk athami dorh in rengh awk tha mi pawl rengh ding abiapi tiah ka ruah. Biana ah Ramtha ahcun Biaknak lei Vuanci ti hrim a um lo I cucu Chinmi zong nih um lo dingin kan ti nain cozah nih a cohlang te lai maw ti zong ruah ahau. An cohlanlo zongah Chinmi nih kan chuahpi timi tuanbia kan tial a si ko. Tutan phungning in CNC ah atel kholomi Chin party pahnih (CPP,ZCD) zong an caah lungthin kau he hmunhma chiahpiak an si. Hmailei Chin miphun kong riantuannak ah an itellai ti zong ruahchannak ka ngei.

Pu Khua Uk Lian (CNF GS III, CNF Palai): Tutan CNC ah Chin ramkulh, Kawlram um le Ramleng ai-awh tu hna zapi telh in kan tuah khawhmi ka hmuh tikah a sunglawi tuk hringhran. Kan miphun caah tuanbia thar kan tial a si. Chin mipi nih an duh taktakmi biachahnak kan ngei kho tiin ka hmuh. Hmailei aquanchuak tu ca thimmi hna zong nih biatak tein kan iralrin dingmi cu kanmah pumpak larnak le minngeihnak men ah kan hman I Chin miphun lungrualnak arawhsual ding hi ka phang tuk. Mipi ai-awh aw, peng upa le ramkhel party upa hna herhbaunak tete zong zohqi thiam in hmaifon ahau peng lai. Aquanvo ( Role) a theilo I karhlei a kalsual ahcun miphun caah qih anung ngai caah ralrin tein an kan hruai thiam ngai ahau te lai.

Victor Biak Lian (Euro-Burma Office, CNC Special Sawmmi): 

Atlingtuk, Miphun tengnge aiawhminung, mino, nubu, tlang kip bu aiawh tu hna itel in nuam tein miphun kong khua kan khang hna.  Zapi lungtlin dih cu a si lai lo nain buaktlak tuak tikah ka lung si ngai. CNC quanchuak khawhnak ding caah bawmtu bu (Coordinating Committee) an sermi hi phaisa thazang, fimthiamnak thazang tampi in bawm an hau. Chin mi tampi nih bu tampi lawng dirh kan hmang I tuanchuaknak lei ahhin kan tlinh tawn lo. Zeitin dah kan tuanchuak lai timi cu zeitluk in dah tuanchuaknak ding fimthiamnak kan ngei timi ah a ngat ko lai tiah ka ruah.

 Pu Van Cin (ENDP Chairma,Ramkulh Hluttaw Palai aiawh): Ka ruahnak leng in a tha deuh. Zei ca ti ahcun miphun qanhnak kha faktuk in kan ruat sual lai I kan buai sual lai tiah ka phang tuk. Na belte in kan mifim thiam pawl telhnak le bawmhnak thawngin a bubu in iqhen in ceihhmainak le hnatlaknak kan ngei. Cu zong cu bupi nih hnatlakpi nak le biafunnak tha tein kan ngei kho I a tling, athatuk tiin ka hmuh ko. Hmunkhat tein tuanchuak khawhnak ding caah cun ramkhel bu vialte nih itel in ibawmchan cio ahau, NGO pawl zong nih bawmtu (supporter)  dirhmun in an qhawn ahau.

Rev. Nang Khen ( Rangon Khumi Khuanu khuapa aiawh, Myitkyina Chin Funtom Chairman (Kachin), Rangon Chin Khrihfabu bukomh Chairman):  

Chin pawl kan za, kan thiam. Na belte in acheukhat cu haukauhnak kan ngei rih. Biana ah Chin zatlang holh kan ngei lai ti a duhmi um lakah um hlah seh ti a almi zong kan tampi rih. Tlangholh ngeilo ahcun hmailei Chin miphun kan buaichin lai caah keimah duhning ahcun i ngei ko usih tihi chim ka duh. Cheukhat Chin ramkhel party kong zong chim lung an dong. Chin kong kan ceih lai ti ahcun Party kong chia ta dih in Chin kongah itelh dih ding kan si. Biaknak bu kong zong chiata rih ding a si. Hmailei tuanchuak tu thimmi minung (45) nih Cozah riantuannak he a kalhtuk lo dingin Chin miphun duhmi thil lawng ruat lo in Kawlram tlangcungmi le cozah kalpi ning hna he a tlak in an kan hruaithiam ngai ahau lai tiah ka ruah.

Joseph Kung Za Hmung @ Win Hlaing Oo ( CNC tuahnak Phaisa tlangtlatu le  eidin izatnak le thanchonak thiamsang sawmmi aiawh, CAD Director, Gloria Journal Chief Editor, Kawlram Eidin Izatnak lei Ruantuan tu Chiarman): 

Joseph Kung Za Hmung/TCP

Falam Chin National Conference lawng ka rak theih bal I tutan ah keimah pumpak ka tel lawng silo in CNC tonnak achuah khawhnak ding caah biatak tein riantuannak in siseh, cathluan chuahpi nak in siseh ka tel ve tikah a sunglawi I ka lunghmuih ngai ko.  Hi CNC tuahchuah khawhnak ding tlangtlatu caah Rangon um minung, ramkhel party tbk.. deuh nih rak tawlrel a si tikah tlam a tling sual lai lo ti kan rak phang ngaingai ko.  Sihmanh sehlaw inntek Hakha khua nupa telpinak thawngin tlangthlaknak lei ah tlam a tling, atha tuk ko tiin ka hmu. Inntek hna ka thangthat ngaingai hna.  Lungthin khat tein riantuan ti duhnak (Cohesive) lungthin kan ngei ahcun CNC hmailei biachahmi tluang tein kan kalpi khawh ko lai, a herh zong aherh ngai tiah ka ruah.

Pu Ro Sang/TCP

Pu Ro Sang (Chin miphun tengnge kong Ceihhmai tuding Sawmmi, Matupi Pakukku um):  Voidang meeting tuahtawn ning sisehlaw thut dir kutlir sawh in a dih phun in ruah a si hnga. Na belte in tutan CNC cu mah le huammi  bubu qhen in ceih a si tikah a tling tuk hringhran. Ceihhmai tu hna le aa telmi hna zong nih an ilungtlinh cio lai tiah ka ruah. Hi bantuk tonnak (Conference) hi ka hmu ballo. Arak kai kho mi hna zong nih anmah le thuam cio an kai hrim zohcim lo an si. A Kaimi kan zapi nih Chin timi min tang ah kan um dih timi hnatlaknak le cohlannak kan ngeih cang caah 2014 Minung lurelnak ah Chin tiin min tial dih kan si cang lai. Biatak tein ceihhmaimi pawl tuanchuak tu ding ahcun CNC Coordinating Committee hi an biapi bik ko. Ruahnak kau in cawlcangh thiam ngai an hau lai.

Dr. Sui Khar (CNF SG II, CNC Tawlreltu Chungtel, Ramkhel Tungtlang ceihhmainak cathluan chuahpitu):   

Dr. Sui Khar/TCP

Hi ton biaruahnak hi CNF le Cozah ichonbiak ahkhan mipi ton biaruahnak (Public Consultation) tuah in Miphun aiawh Conference bu tihi ceihmai a rak si. CNF zong nih zapi aw atel kho dingin tuah khawhnak caah mipi aiawhbu, tlang/ peng bu, Chin ramkhel bu hna telh ahau tiah ruah a si caah Conference asi khawhnak ding caah CNF in keimah thlah ka si. Rangon ah voili nga NGOs, Ramkhel party pawl, mino bu, peng tlang bu pawl he ton biaruahnak kan ngei I atak bukip, biaknak kip telh in kan tuah khawhmi a si tikah tlam a tling ngai. Chin miphun qengnge tampi kan si nain tutan Conference nih kan ai-awh khawh ngaingai in ka hmu. Cathluan chuahpi tu hna tlamtling in kan ingeih, nili chungah hi bantuk hnatlaknak le ceihhmainak kan ngeih khawhmi hi khuaruah har zong a si. Atluang tuk hringhran. Abik in Tlangtla (Logistic) lei atlaitu Hakha khua nupa  zong an riantuanning zoh ah khuaruah an har, minung 571 caah lakphakti din caan minute 20, rawl ei caan suimilam 1 ah tluang le fel tein an kan dangh khawh dih,an tha tuk (excellent) hringhran i lawmh an um tuk ko. Hi CNC biachahmi tuanchuak tu dingah A Bawmchantu bu (Coordinating Body) kan dirh. Ai-awhtu minung 45 telh an si. Tuanchuak ti tik zongah Coordinating body lawng rinhlo in a bukip, a tlangkip in bawmhchan cio an hau. Cu ti kan kalkhawh ahcun kan tinhmi kan tei ko lai.

Salai Aung Min Hlaing (Asho Chin National Party GS, Party Palai aiawh) : 

Atu tuahmi Conference hi Chin mi hna caah a herhtukmi Conference a si caah man a ngeituk tiin ka hmuh. Zeica ti ahcun kum saupi aqhen cangmi miphun nih arauh hlan rampi tonnak (National Conference) ah kan Chin miphun nih zeidah a herh, zeidah kan ramkomh sernak ca a herh timi chim phuan ding kan si ahhin a herhtuk, man a ngeituk ka ti khunnak hi a si. Mipi aiawh minung le bu pawl nih biatak tein kan ceihhmaimi phung le cathanh pawl zong Rampi tonnak tuah tikah rianfialmi hna nih biatak tein an chim i qan an lakve ahau, kan kengruh bak an si ko tiah ka ruah.

Sayaci Sa Ni Awng ( High School Headmaster, Khumi Culture & Literature Chairman, Paletwa palai hotu aiawh) : Chin miphun pawl miphun dawtnak kan thei chinnak lawng silo in mifim thiamsang pawl tampi an I tel caah theihkauhnak le hngalhnak tampi kan ichap tiin ka hmu. Biachahmi tuanchuak tu dingah Committee zong ser a si I acheukhat biachahmi cu tuanchuak colh ding zong a um lai, tlai deuh ah tuan dingmi zong a um lai, asi nain miphun dawtnak in kar kan hlan ti cio ahcun kan teichuak ko lai. Pehzulh in tuanchuak nak ding cu ruahnak thinlung kaupi le lungrualnak ding lam zohpeng in riantuan hi a biapi peng ko rua tiah ka ruah.

Dr. Ro Dingaa (Indianapolis US( Mizo), Chin Forum aiawh):

Dr. Rodinga

Chin ramkhel party pahnih an itel khawhlomi cungah sia a rempah lo. Kakip in Chin miphun rak phan cio a si. Abik in Thado, Kuki tbk.. Rakhine le ka dangdang an rat cio hmuh tikah lung a hmui ngai ko. Ceihhmainak kan ngei I kan ceichuakmi cathanh zong atha hringhran in ka hmu. Lungrualnak kan ngeih ahcun kan ceihhmaimi pawl zong kan tuanchuak dih kho ko lai, tuan khawhlomi in ruahmi le ceihhmaimi a um lo in ka hmu.

Pu H.C Ral Hnin (CNF Supreme Council Chungtel, CNF Thantlang Liaison Officer, CNF Palai): 

Pu Ral Hnin/TCP

Atu tan CNC  kan tuah mi atlam atling tiin ka ruah.Aruang cu  Hmailei kawlram pi kan dirh tthan tikah  zeibantuk  Basic principles pawl cungah dah ahram bunh in kan dirh lai ti mi,Ethnic arm groups pawl le kanmah CNF zong nih  principles taktak ah kan ruah mi Basic principles pawl,CNC akai mi dihlak nih lung tling tein hmailei kan kawl rampi dirh tthannak ah ahram pi suttung pi(Basic principles) ah siseh tiin an pawm mi  hi hlawh tlinnak taktak asi tiin ka ruah. Cun,kan  chin miphun nichuah,nitlak,chak lei thlang  siseh kan Chin Ramkulh leng I aum mi kan miphun hawi  pawl,kan miphun le kan  ram kong ah  kan saduh tah le kan chunmang  kum 65 hnu ah zalawng tein kan ni ruah khawh mi  le  kan phaiqi khawh mi hi asung lawi tuk ka ti. Hi nih hin kan miphun chung ah  dawtnak,zawn ruahnak le lung I hmuh thiamnak  fakpi in ahram abunh lai I hmailei kan miphun caah lungrualnak   afeh terchin lai tiin ka ruah. Biachahmi pawl zong catlap cung lawngah silo in kan zapi nih tuanvo kan ngei timi ruahnak ngei usih. Riankhinhmi Coordination Committee pawl zong nih qanhmi ngeihlo in lungthin thiang tein kan miphun ca ah rian ka quan aherh. 

Pu Enock (Chin Funtomnak Bu, Kalay(CFB) Chiarman, CFB aiawh): Kum 65 arauh hnu ah kan tuahmi thil a si ca le abik in kan unau Magwe in siseh, Rakhine in siseh Chin sinak kha an hlam ve I an hun phak tik ah a sunglawituk tiin ka hmuh.  Culawng silo in Biaknak lei ah khrihfa lawng silo in Phungki  pawl nih an miphun lamhlat tuk in an hun hlam hmuh tik zongah a sunglawi khun. Tutan bia kan chahmi tuanchuak khawhnak ahcun kei cu zei phun ka si timi chiata chung in Chin timi ah ruahnak kan I fun dih I rian kan tuan ti ahcun tei kan chuak ko lai tiin ka hmuh.

St. Patihya (Thanlin Buddhist Teacher, Kanpetlet): 

St.Patihya

Hi bantuk tonnak hi aman in cawk khiah khawhlomi a si. Hi bantuk lungrual tein tonnak kan ngeihmi nihhin ara lai ding kan ral zong a khamhcia bantuk a si cang. I purupnak nih lungkhatnak a chuah ter I aherhbaumi riantuanti ding ca zongah lung a nuamter lai. Hmailei zong ah Miphun aiawh puai zong tuah kho lengmang rih usihlaw, tuah tik zongah pumpak hlawtnak silo in Chin zapi caah bawmchan thape tu ding thil poah hmaisuan ter ding a si, Chin ahuapmi puai paoh ahcun kai lengmang ding zong I zuam ding a si. Hmailei tha tein quanchuak khawhnak ding caah cun riankhinhmi kan thiamsang pawl nih ramkhel bu, mino, nubu le tlang aiawh bu tbk.. hna he tha tein I chimchonh in rian an quanthiam ngai a hau lai. Biaknak kong ahcun pumpak cio nih an tep theng lai lo nain biaknak lei bu pawl caah cun atu bantuk tonnak kan ngeihmi nihhin theithiamnak le thatnak tampi a kan pek ti zong nolh ka duh ko.

Pastor Than Khu Lun (Kalay-Kabaw Thado Mino Bu Chairman, Thado aiawh): 

Pu Than Khu Lun/TCP

Kan rak chuah hlan pi ah Chin National Conference an rak tuah cang I, ka chuah kum 40 chungah atu voikhat te ah kakip a ummi Chin mi hna itonnak kan ngeihmi hi phuan khawhlomi thinlung lawmhnak ka ngei. Ka lung si ngaingai ko. Pangpar dum ah pangpar phunkip an par bantuk khi kan si tiah ka tahchunh, kan idawh hringhran ko. Kan thanhca chuahmi vialte hi zapi aiawh mi palai pawl nih ceihhmaimi a si I zapi aw a si tiah ka ruah. Cu ve bantuk in riantuantu le ai-awh bu palai pawl nih lungrual te in kan quanqi thiam ahcun kan teichuak hrimhrim ko lai tiah ka zumh.

Pu Ai Sak Pau ( Zomi Christian Khanno Kipawl Chairman, Zomi mino aiawh) :

A voihnihnak CNC kan tuah khawh ruangah ka uanthlar ngai. Kum 65 chung Kawl cozah uknak ruangah ruahnak idang in aa qhek tawnmi Chin miphun kha atu avoihnihnak CNC tonnak nihhin hmailei hmunkhat te kalti khawhnak lam a kan sialpiak than cang tiah ka ruah. Hmailei tha tein tuanchuak khawhnak ding caah cun atu CNC ceihhmaimi vialte hi pengkip hruaitu hna sin in khuate kip kan cathanh le ceihhmaimi phawtzamh in hihi Chin miphun nih kan duh hih tiah mi zapi sin thanh ve ahau. Cu nihcun hmailei riantuannak tampi a bawmh lai. 

Pu Hung Ma Naiyaw (Mindat Palai hohak changtu, Mindat & Dai aiawh): Hi tonnak nih Chin miphun unau karlak ah lungrualnak le theihthiamnak a chuahter tiin ka hmu. Hi bantuk kan tuahlonak kum 60 leng asi cangmi hun iton than tikah aho paoh an I nuam tihi an mithmai ah a lang cio in ka hmu. Hmailei tuanchuak ding kongah zapi aiawh pakhat cio ruahnak fun in zapi hnatlakmi a si caah CNC riankhinhmi nih anmah pumpak le pengtlang ca men silo in Miphun caah, Ram caah tiin khua an ruah I an tuaktan thiam ahcun a tluang ko lai tiah ka ruah. Peng qanhnak le a lenglei in hnahnawhnak tbk cu tampi ton a si ko lai, inntuar khawhnak thazang ngei le hmailei ca ruah in zanghlei cawi ahcun kan tei hrim ko lai.

Salai Isaac Khen (CNC Tlangtlatu(JOC) Coordinator, Cathluan chuahpi tu): 

Isacc Khen/TCP

Chin Conference hi avoihnihnak tuahmi a si. Rian lian ngai ikhinh in tuahmi a si. Mipi aiawh bu le pumpak zapi tel in 500 fai sawm an si. Ramkhel party pahnih nih kailo an itimnak kong an thanh, cun adang zong an rak kai cio te hnga maw ti zong thindom in ka um. Asi nain Falam conference nak in minung tlawm(Quantity) hmanh usihlaw aman tuak(quality) ahcun kan sang deuh ko tiah ka ruah. Zeica kan ti khawh a si ahcun atuchun CNC ara khomi 571 minung hi CNF/A tel in ramkhel party kip,pengkip, tlangkip le mibu, abik in Rakhine lei, Magwe lei le Thado, Kuki le M’ro tbk in aiawh tu lawngte an si tihi hmuh khawh a si. Chin miphun kong ruah ah bia kan I al, lungthian tein duhmi chimphuan cio a si I a thatuk tiin ka hmu. Tutan Conference kan tuahnak thawngin kanmah Chin unau  karlak ah izumhnak le itheihthiamnak a karhter chin ti hmu khawh a si.Atu kan tuahmi hi a donghnak si rihlo in kan ithawk ka lawng a si tihi chim ka duh. Atu ceihhmainak ahhin biafun tampi a chuak, man an ngeituk I  hihi zeitin dah kan tuanchuak lai, kan tuanchuak kho sual lai lo timi lawnghi kaa lungretheih I ka ruatpengmi a si. Tawlrel tlangtlaknak lei in chambaunak a tampi ko lai nain kanmah le tikhawh tawk in ramdang van hai lo kan si ve ko tiin ka hmuh. Zokhenhtu Hakha khuami, khuanu khuapa, mino hna zong ka thangthat tuk hna, ka lawm ngaingai hna. 

Pu Hla Maung( Kanpetlet Khuanu khuapa aiawh): Hi tonnak ruangah Chinmi caah man tampi a pek. CNC ton biaruahnak in achuahmi biafun pawl zoh ahcun Chin mi ca lawng silo in Kawlram kakip um tlangcungmi le Rampi cozah ca tiang abawm kho ding Ramkomh (Federal) sernak thapetu le a bawmtu taktak a site lai. Pehtlai in kan Chinmiphun zapi duhmi ruahmi zong ceihhmainak kan ngei kho I hnatlaknak kan ngei kho. Cu ceihkhanmi tuanchuak ding ca zongah caansau hngah tilo in quan awk athami paoh quancolh dingin riankhinhmi pawl nih an kan hruai ahcun kan tei ko lai tiah ka ruah.

Pu Leh Khu Hau (Central Kuki Culture & Literature Chairman, Tamu Kuki Culture & Literature Chairman ): 

CNC tuahmi cu athatuk, a tlam a tling ngaingai ko, a nuam zong a nuam ngai. A sinain bochanmi Chin kan pa le nih Thado kong le Kuki kongah biakhiahnak fiang an kan ngeihpiaklomi cu a tlam a tling lo in ka hmu. Dr. Nicholas (Kuki) a chim bantuk in Kuki (kawlram um) cu Chin timi mintang ah um dingin hnatlaknak kan ngei ko. Kawl cozah nih Chin phun 53 timi ah Kuki min a tello, asi nain phun 53 atelmi Khongsai kha Kuki in thlen ding tuah kan itim tik ah Thado pawl nih an kan doh pengmi a si. Chin hmailei hmunkhat tein rian kan quanqi khawhnak ding le lungrualnak ding caah cun tlangholh ah miring kan hman hi a tha bik lai tiah kei nihcun ka ruah.

Pu Vung Za Cin ( CNP Tedim Township Secretary, Party palai): Kan rak ruahning lengin arak sunglawi I, Chin miphun pawl hitluk in maw miphun dawtnak kan ngei timi hi ka fiang chin, ka tha zong atho. Hmailei hiti  kan kalqi peng ahcun kan duhmi kan hmu hrim lai tiah ka ruah. Inntek zohkhenhnak zong athatuk hringhran. Kanmah Tedim lei tu nih miphun tengnge minput “Zo” timi in “Chin” timi min zuar atimmi a bituk ruahnak ngei hruaitu kan um rih. Hihi ngaichia ngai a si rih. Hmailei cu atha te ko lai tiah ruahnak ka ngei.  

Chin Chin Pekthang (CNC Finance hotu, CNC Tawlreltu Chungtel): Hi tuahnak ding caahin July in meeting biatak tein kan tuah, harnak tampi lakah kan miphun caah abiapi tukmi a si caah caan I pe ko usih tiah tlangtla tu lei in kan I ti I atu bantuk atak in tlam a hunt ling tikah kai lawmh ngai. CNC kakip a rak kaimi pawl zong nih anmah le umnak hmunhma cio I an tonmi thil an chim cio tikah ngaih ka cim hrim lo. Pathian nih a kan umpi hrim tihi a fiang. Hmailei quanchuak than dingmi zongah Kawlrampi lawng silo Vawlei pi nih a kan theihpi I a kan ngiathlai peng ding kan si. Ralrin te tuan thiam cu kan biapi ngai ko.

Pu Siang Mang ( Hakha Khuanu khuapa, CNC Inntek zohkhennak Haotu) : Hakha Chin Conference hi Chin ram, ramkip in Chin miphun kip an rak phan lai, kan tuanbia ah a tang dingmi a si caah Hakha khua nu khuapa, mino bu,sianghleirun bu hna tha tein kan ibawm lai tiah ceihhmainak ngeih in timtuah nganpi kan ngei. Thutdir ih-umnak tawlreltu(Accommodation Committee), Eidin tawlreltu, Khuachung tlunkal tawlreltu, Hall tawlreltu le humhimnak tuanvo la tu tiin committee panga ka tuahpi hna I, anmah le riancio chimh in zarh fatein timtuahnak kan rak ngeih cia, cu ticun a tlamtling lomi tampi lak ah tluang tein rian kan quan khawh  mi kha a si. Chin ram thanchonak caah ruahnak phunphun chuah in thil tampi tuah an tim, cunak in a biapi I a sunglawi tiah ka ruahmi cu zapi hmaitonh in hmunkhat ah an thuqi I biaruahnak an ngeihmi nihkhan thil tampi athlen cang, kha nihkhan thil tampi rian a quante lai. Lungrualnak hi a biapibik a si ko. Hi bantuk hmuhtonnak kan ngeihmi hi a man in cawk khawhmi a silo. Kan itonmi hrim hi zeidang nak in a biapi deuh I, tuanbia nih a tial a chimcangmi bia hi tonlio ah biachim caan an ngeihcio lo zongah an lungthin ah rian tampi a quan cang timi chim ka duh.

Salai Hla Tun ( Magwge Ramthen Chin Affair Minister, Special Sawmmi): Chin miphun kakip palai pawl sin in ceihhmaimi le hnatlaknak vialte ka zoh tikah Chin ramkulh lawng silo in kakip um Chin unau pawl ruahnak le sining zong a kan hrawm dih ve tiin ka hmuh. Kanmah lawng silo in Kachin, Karen, Mon tbk.. miphun conference an  tuahcio I kanmah bantuk ceihmai hnatlakmi an ngei cio, cu zong cu Cozah pi he kan iton tikah kan ikhahnak a um cio lai ti zong ruahnak ka ngei. CNC kan itonmi hi Chin a huap kho maw ti ahcun Chin miphun kakip in palai aiawh lawngte a kaimi kan si caah a aiawh ko ti hi kei ka hmuhning a si. CNC quanchuak tu dingah committee zong ser a si. A zapi in voivoikhat ah an quanchuak khawh dih colh lo hmanh ah aherh hmasa mi tete in kar a kan hlanpi ahcun tei kan chuak kho lai tiah ka ruah.

Salai Mang ( Chin World CEO, Chin Forum Field Coordinator) : Kan tuahmi a thatuk.  Tuah khawh ahcun ituah peng seh tihi ka duh ko. Asi nain Agenda kan iceihmi vialte kha Rangon CNC tawlreltu (Joint Organizing Committee) lei nih khiah ciami cung lawngah ah ceih a si. A siding ahcun Chin ram kakip/ pengkip kal in zei kong dah ceihhmai nan duh tiah ruahnak ihal ta kho sehlaw a tling deuh hnga tiah ka ruah. Hi bantuk thil pipa tawlrel tik zongah Chin ramkulh um peng Matupi, Hakha, Thantlang, Mindat tbk.. inntek nak in Rangon um Chin unau pawl nih hmunhma an lak deuh tikah inntek aw-aan a dai ngai in ka hmu. Tuanchuak ding kongah ahcun CNF nih Panglong bantuk tonnak ah tlakpi ding a si. Atangmi rian le ceihhmai hnatlakmi vialte kha cu Ramkulh cozah he an quanqi ah aqha lai tiah ka ruah.

Salai Za Uk Ling (CHRO Program Director, Thiamsang cathluan chuahpi tu le Chin Civil Society aiawh palai): Tutan CNC kan tuahmi cu aho paoh nih Rolung tuanbia pakhat ah a bunh lai tiah ka ruah. Kakip in arak kai mi hna zong ka zoh tik hna ah anmah le peng, mibu a ai-awh kho cio ko rua tiah ka ruah. An I biatak ngaingai hna. Mahtuk khualtlawn le hmuhton ahar tilio ah kakip in Chin kong ruah ah an rak kai khawh cio hi asunglawi ngaingai. Hmailei hmanh hi bantuk sunglawi in kan tuah kho ti hnga maw tihi ruah awk ngai a si. Atu kan iton tikah a chung bia kan iruahmi paoh, agenda kan iruah tikah an lungum bia lawngte an chimcio, biana ah Rakhine Chin Affair minister biachimmi _ Chin miphun hi iqhek dih hmanh usihlaw kan miphun caah kan duhmi kan ihrawm dih ko hi atimi kha asi taktakmi a si ko. Cucaah mipi ai-awh palai zapi  kan iceihmi in a chuakmi result zoh ahcun Chin miphun nih I lunghmuihpi ding ciomi a si. Bia kan iceihruah tik zongah kanmah kong ichimlo in Chinmi kong lawng kha ceihcio a si. Hnatlak biachah ti hi afawi ngai ko nain tuanchuak khawhnak ding abiapibik cu kan pengtlang ca, keimah ca (self interest) kong silo in kan Miphun ca timi hmai kan chiah ahcun kan teichuak(awngmin) kong lai tiah ka ruah. Kan tuan tik zongah a bu asi zong, a pumpak a si zongah ipekchanh ngamnak (self sacrifice) kan ngeih ahcun kan miphun kan tummer khawh ko lai. Lungrualnak hmai ah chiah peng in atu atel khawh rihlomi zong hmailei I tel khawhnak ding caah lam onhpiak peng ding kan si. Tutan abik in ka lawmhmi pakhat cu Nuhrin covo kong biatak tein kan chim chih khawhmi kha a si. Biana ah biaknak zalonnak, holh kong zalonnak, miphun kong zalonnak tbk hna Agenda ah telh in biatak te kan ceih khawhmi hna a si.

Pi Sui Chin (Canada CNF Regional Chairman, CNF Palai): 

Mi hmanh kan tling hnga maw tiah ka ruahnak lengin atha, ka khuaruah leng ahar. Chin ram kakip in an rak kai lawng silo in kanmah le thuam cio in ka hun hmuh dih hna tikah Chin miphun nih lungrualnak hi kan rak duhtuk hi teh tiah ka hmuh. Biatak tein kan miphun ca tiah anmah le pengkip cio in ceihhmai ding ca, cathluan tete an rak iken cio, buaibainak le chambaunak um lo te in inntek an kan zohkhenhning zong atha tuk hringhran. Chin miphun ahhin Phungki pawl an um zong ka thei ballo. Phungki an rak um zong ka khuaruah ahar, Kawl lungput an ngei men lai ka ti nain Chin miphun an rak qanhtuk hringhran. Lungrual tein kan kal khawhnak ahcun Peng le miphun tengnge lawng ruahlo in Chin timi min tangah kan cawlcang ti khawh ahcun kan tei ko lai. Tuanchuaknak ding ah Chin thiamsang pawl, khuaruat kho Chin upa pawl tampi kan telpi hna sehlaw a tlam a tling lai tiah ka ruah.